IIBH – Aktualności

Historia, tradycja i inspiracja spotkały się w sercu polskiego parlamentu. 14 października w gmachu Sejmu RP otwarto wystawę „Uniwersytet Kaliski i jego patron” – opowieść o drodze kaliskiej nauki od średniowiecznych korzeni po współczesny uniwersytet, a zarazem hołd dla prezydenta Stanisława Wojciechowskiego – człowieka dialogu, społecznej odpowiedzialności i pracy dla dobra wspólnego.

Wystawa został zorganizowana z inicjatywy dyrektora Instytutu Interdyscyplinarnych Badań Historycznych dr. hab. Krzysztofa Walczaka, prof. UK oraz posłanki na Sejm RP Barbary Oliwieckiej. Wydarzenie zgromadziło parlamentarzystów, przedstawicieli środowiska akademickiego, studentów oraz media i licznych gości zainteresowanych bogatym dziedzictwem naukowym i historycznym naszego miasta.

Wystawę otworzył Marszałek Sejmu RP Szymon Hołownia, który w swoim przemówieniu podkreślił znaczenie Kalisza jako ośrodka nauki, pracy społecznej i tradycji obywatelskiej. – Kalisz to miasto, które zasługuje na godne miejsce na mapie polskiej historii. To tu spotykają się różne etapy dziejów naszego narodu – od bogatej tradycji ziemiańskiej po rozwój ruchu spółdzielczego i akademickiego.

Marszałek zwrócił się również do studentów Uniwersytetu Kaliskiego, zachęcając ich do odwagi i konsekwencji w działaniu, wzorem patrona uczelni. – Prezydent Stanisław Wojciechowski był człowiekiem, który budował, a nie dzielił. Niech jego postawa i wartości staną się dla was inspiracją w życiu i nauce.

Szczególnym punktem programu był wykład Stanisława Zakroczymskiego, Dyrektora Generalnego kierującego Gabinetem Marszałka Sejmu, który przedstawił niedawne zmiany w Regulaminie Sejmu RP i zaakcentował wagę konsultacji społecznych dla nowoczesnego procesu legislacyjnego.

Ekspozycja prowadzi zwiedzających przez dzieje szkolnictwa wyższego w Kaliszu – od pierwszych prób organizacji nauczania akademickiego w XIV wieku, przez starania o jego reaktywację w XIX i XX stuleciu, aż po współczesność. Ukazuje rozwój idei, która doprowadziła do utworzenia Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w 1999 r. i powstania Uniwersytetu Kaliskiego – zainaugurowanego 1 października 2023 r.

Kuratorami wystawy są dr Elżbieta Steczek-Czerniawska, Dyrektor Biblioteki Uniwersytetu Kaliskiego i prof. UK dr hab. Krzysztof Walczak, natomiast za opracowanie graficzne odpowiada dr Marcin Mikołajczyk.

W wydarzeniu uczestniczyła liczna grupa studentów prawa Uniwersytetu Kaliskiego, którzy odwiedzili Sejm w ramach wizyty studyjnej, zorganizowanej przez Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych Uniwersytetu Kaliskiego, reprezentowany przez Katarzynę Doberstein-Ganszer. Spotkanie stało się również okazją do zaplanowania współpracy między Uniwersytetem Kaliskim a Kancelarią Sejmu i Senatu.

Wystawa jest częścią projektu „Stanisław Wojciechowski jego wiek, dokonania i pamięć” sfinansowanego ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Nauka dla Społeczeństwa II”.

Fot. Anna Strzyżak/Kancelaria Sejmu, Marcin Mikołajczyk

Sejm RP: „Kalisz Akademicki”. Wernisaż z udziałem Marszałka Sejmu

24 prelekcje, w tym specjalny wykład prof. Andrzeja Chwalby, rozstrzygnięcie konkursu historyczno – literackiego, którego bohaterem był prezydent Stanisław Wojciechowski, a także wystawa pamiątek i mnóstwo kuluarowych rozmów – tak wyglądała zakończona w piątek na Uniwersytecie Kaliskim ogólnopolska konferencja naukowa „Życie i dokonania prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego”.

Obrady naukowców miały na celu przybliżenie postaci drugiego prezydenta II Rzeczpospolitej. – Uniwersytet Kaliski, gdzie odbywa się konferencja, jest szczególnie predysponowany do popularyzacji wiedzy o prezydencie Wojciechowskim ze względu na to, że nosi jego imię – nie tylko jako wybitnego polityka i działacza społecznego, ale też kaliszanina – powiedział prof. Krzysztof Walczak, przewodniczący komitetu organizacyjnego. – Jego biografia, mimo istotnej roli w historii Polski, pozostaje niepełna i niedoceniona. Wydarzenie, które właśnie dobiegło końca stworzy przestrzeń do zaprezentowania wyników badań, wymiany poglądów oraz krytycznej analizy materiałów archiwalnych i bibliograficznych. Będziemy wydawać bibliografię prac Stanisława Wojciechowskiego. W popularnym odbiorze wiemy, że był drugim prezydentem II Rzeczypospolitej. Natomiast jego szczegóły z życia nie są już takie oczywiste i powszechnie znane, dlatego usiłujemy to zgłębić i zawrzeć w dużej biograficznej pracy.

Podczas konferencji postać, ale również dokonania Stanisława Wojciechowskiego były prezentowane w wyjątkowo szerokim ujęciu – naukowcy opowiadali m. in. o jego rewolucyjnej działalności, współpracy z Józefem Piłsudskim, nawet o postaci prezydenta w obrazach satyrycznych. Sporo mówiono o przewrocie majowym 1926 roku i jego skutkach, a także rozmawiano na temat wpływu Stanisława Wojciechowskiego na polską historię, pamięć o nim w XX i XXI wieku czy stosunku władz komunistycznych.

Ważnym elementem konferencji, był otwarty wykład prof. Andrzeja Chwalby ,,12-15 maja 1926: zamach czy demonstracja”, który zgromadził kilkadziesiąt osób. – Jak to się stało, że przyjaciele, których połączyła konspiracja oraz kobiety, w pewnym momencie stali się śmiertelnymi wrogami? – pytał prof. Chwalba – Przecież są świadectwa, że w czasie działalności konspiracyjnej spali pod jednym kocem na jednym łóżku, jeszcze w czasach zaborów spotkali się w Londynie, gdzie spędzili Boże Narodzenie i Nowy Rok, a później sam Piłsudski pouczył premiera Ignacego Paderewskiego, że ma zaproponować tekę ministra właśnie Stanisławowi Wojciechowskiemu.  (…) Panowie pozostawali w bardzo bliskich relacjach, mimo, że pierwsze różnice poglądów pojawiły się podczas I wojny światowej. Kolejna znacząca różnica ujawniła się w stosunku do wyprawy na Kijów w 1920 roku. Stanisław Wojciechowski nie akceptował tego pomysłu i uważał go za niepotrzebny i niebezpieczny. Piłsudski był bardzo zawiedziony i miał żal o to do swojego przyjaciela z konspiracji. Na tym etapie nie przestali się jednak szanować i cenić, ale ich relacja stopniowo stawały się coraz trudniejsze. Mimo to spotykali się na imieninach w Belwederze – Józefa, Stanisława, Marii i Aleksandry. (…) Kluczowym momentem w tej relacji  było ustąpienie rządu Władysława Grabskiego – Piłsudski czuł się silny i 15 listopada 1925 roku przyjechał do Belwederu z kartką, na której miał wypisane nazwiska generałów, którzy nie mogą być ministrami spraw wojskowych i nazwiskami tych, którzy mogą otrzymać nominację. Piłsudski zażądał, aby prezydent podpisał, że przyjął to do wiadomości. Tak też się stało, ale Stanisław Wojciechowski zwrócił się z prośbą, aby marszałek nie ujawniał tego wydarzenia. Na to Józef Piłsudski powiedział, że musi to wszystko ujawnić, żeby Polacy wiedzieli, jakiego mają prezydenta.

Wśród wielu niezwykłych prelekcji na szczególną uwagę zasługiwała ta, przygotowana przez dr Elżbietę Czerniawską Steczek oraz dr. Marcina Mikołajczyka na temat inicjatywy nadania imienia prezydenta uczelni. – Dyskusja związana z wyborem patrona była interesująca, a na jej ostatnim etapie pozostało troje najpoważniejszych kandydatów – przyznała dr Czerniawska Steczek. – Maria Dąbrowska, Alfons Parczewski i właśnie Stanisław Wojciechowski. Nasza wybitna pisarka do 1960 roku nie cieszyła się specjalnym uznaniem kaliszan. To się zmieniło, gdy otrzymała tytuł honorowego obywatela miasta i w swoim przemówieniu powiedziała m. in: – W mojej osobie nadaliście honorowy doktorat mojej ziemi kaliskiej. Autorka ,,Nocy i dni” miała zatem szansę, żeby zostać patronem uczelni, ale ostatecznie jej kandydatura nie została zaakceptowana. Z kolei Alfons Parczewski – prawnik, bibliofil, prof. Uniwersytetu Warszawskiego, rektor Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie, mimo iż  był bardzo poważnym kandydatem ostatecznie nie został wybrany, mimo iż jego kandydatura była poważnie rozważana. Pewien wpływ na to miał fakt, że kilka lat wcześniej, kaliska Książnica Pedagogiczna uzyskała imię właśnie Alfonsa Parczewskiego. Ostateczny wybór padł więc na Stanisława Wojciechowskiego, a zwolennicy takiego rozwiązania zwracali uwagę, nie tylko na to, że był człowiekiem energicznym i zaangażowanym, który w swojej działalności stawiał na pierwszym miejscu dobro Polski, ale również na jego czystość moralną i patriotyzm. (…) Kandydaturę poparły jednostki uczelni i samorząd studencki, a także ówczesny prezydenta Kalisza – Janusz Pęcherz, który w swojej opinii przyznał, że nadanie uczelni imienia prezydenta Stanisława Wojciechowskiego jest ze wszech miar słuszne i celowe. Senat ówczesne PWSZ przyjął więc stosowną uchwałę i władze uczelni wystąpiły do departamentu szkolnictwa wyższego Ministerstwa Edukacji i Nauki z odpowiednim wnioskiem. 28 kwietnia 2005 roku uczelnia otrzymała patrona, którym został właśnie prezydent Stanisław Wojciechowski. Co ważne, na uroczystą inaugurację roku akademickiego 2005/2006 przyjechał do Kalisza prof. Maciej Władysław Grabski,  wnuk prezydenta Wojciechowskiego, który powiedział: – Kalisz istnieje w pierwszym tomie jego pamiętników. Dziadek wszędzie podkreślał, że jest kaliszaninem. (…) Jestem zaszczycony, że mogę tu być i odczuwam ogromną satysfakcję, że mała ojczyzna mojego dziadka upomniała się o niego. Dzięki temu ponownie, po latach, tutaj wrócił – przyznała dr Elżbieta Czerniawska Steczek.

Konferencja jest elementem projektu badawczego pt. „Prezydent Stanisław Wojciechowski. Jego wiek, dokonania, pamięć”, realizowanego przez Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych Uniwersytetu Kaliskiego im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. Projekt uzyskał dofinansowanie w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki „Nauka dla Społeczeństwa II” w obszarze „Humanistyka-Społeczeństwo-Tożsamość”.

– Postawiliśmy sobie ambitny cel, aby przypomnieć i przybliżyć całej Polsce wybitną postać prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i mam nadzieję, że to nam się uda – powiedział rektor Uniwersytetu Kaliskiego, prof. Andrzej Wojtyła, podczas otwarcia Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej ,,Życie i dokonania Prezydenta Rzeczpospolitej Stanisława Wojciechowskiego”.

Uroczysta inauguracja konferencji odbyła się w czwartek w sali wykładowej rektoratu Uniwersytetu Kaliskiego. – Ten budynek, to również zasługa prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, który musiał zmagać się  przeciwnikami jego budowy w naszym mieście i odpierał zarzuty, że nie warto stawiać gmachu Banku Polskiego w prowincjonalnym i zniszczonym przez Niemców Kaliszu – przyznał prof. Andrzej Wojtyła. – Konferencja naukową, którą mam zaszczyt otworzyć, jest szalenie istotna z mojego punktu widzenia. Przez dwa najbliższe dni będziemy mówić o prezydencie Stanisławie Wojciechowskim, a moim zdaniem to postać niedoceniona i zapomniana, również w Kaliszu. Trudno w to uwierzyć, ale w roku 2012 zawalił się dworek rodzinny na Wojciechówce, w którym prezydent dorastał i spędzał dzieciństwo. Mimo, że interweniowałem w tej sprawie, nikt nie był zainteresowany jego zabezpieczeniem i odrestaurowaniem. Wszystko dlatego, że większość z nas nie zdaje sobie sprawy z tego, jakiego formatu politykiem był Stanisław Wojciechowski. A przecież to właśnie on stworzył podwaliny pod administrację samorządową, przyczynił się znacząco reformy monetarnej, budował ruch spółdzielczy w Polsce i stworzył podwaliny społeczeństwa obywatelskiego. To szalenie interesująca postać, na którą nie należy patrzeć jedynie przez pryzmat prezydentury, ale trzeba docenić całość jego dokonań. Tym bardziej, że Stanisław Wojciechowski nie był doktrynerem, a wręcz przeciwnie – był politykiem koncyliacyjnym. Cieszę się, że wspominamy tę postać o niej mówimy. Chcemy, aby właśnie z Kalisza poszedł w świat impuls, który pozwoli na nowo odkryć patrona naszej  uczelni. Wiem od posłanki Barbary Oliwieckiej, że niebawem w Sejmie zostanie otwarta specjalna wystawa, poświęcona właśnie drugiemu prezydentowi II Rzeczpospolitej.

– Konferencja naukowa, którą dzisiaj rozpoczynamy, jest elementem działań Uniwersytetu Kaliskiego i zarazem częścią projektu naukowo badawczego, poświęconego patronowi uczelni  – powiedział przewodniczący komitetu organizacyjnego, prof. Krzysztof Walczak. – Mamy zaszczyt poinformować, że honorowy patronat nad wydarzeniem przyjęli: marszałek Senatu – Małgorzata Kidawa Błońska, która jest prawnuczką Stanisława Wojciechowskiego, prezydent Kalisza Krystian Kinastowski, a także rektor Uniwersytetu Kaliskiego, prof. Andrzej Wojtyła. Organizatorami wydarzenia są: Uniwersytet Kaliski im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych, a partnerami Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk oraz Biblioteka Uniwersytetu Kaliskiego. Efektem konferencji będzie opublikowany tom materiałów konferencyjnych, upowszechniając dorobek naukowy tego spotkania. Konferencja jest jednym z zadań realizowanych w ramach dwuletniego projektu pt. „Prezydent Stanisław Wojciechowski. Jego wiek, dokonania, pamięć” przez Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych”. Projekt uzyskał dofinansowanie w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki „Nauka dla Społeczeństwa II” w obszarze „Humanistyka-Społeczeństwo-Tożsamość”.

Wykład inaugurujący obrady, pod tytułem ,,Od „falstartu grudniowego” do „resetu majowego”. Gabriel Narutowicz i Stanisław Wojciechowski” wygłosił prof. Wojciech Łazuga, który otrzymał godność honorowego członka Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Co ważne, w programie konferencji znalazły się nie tylko doskonałe wystąpienia naukowców, ale również elementy, popularyzujące naukę, a przede wszystkim postać prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. Specjalnie dla mieszkańców Kalisza zaplanowano otwarty wykład prof. Andrzeja Chwalby, połączony ze zwiedzaniem ponad 100-letniego gmachu rektoratu uczelni, a także wręczono nagrody dla zwycięzców konkursu historyczno – literackiego na temat patrona uczelni. Na konkurs napłynęły prace z całej Polski, a jury przyznało następujące nagrody i wyróżnienia:

1.𝐎𝐥𝐢𝐰𝐢𝐚 𝐖𝐢ś𝐧𝐢𝐨𝐰𝐬𝐤𝐚 z Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej w Dynowie

2.𝐌𝐢𝐜𝐡𝐚𝐥𝐢𝐧𝐚 𝐌𝐚𝐣𝐜𝐡𝐞𝐫 z Publiczne Liceum Ogólnokształcące nr VIII w Opolu

3.𝐆𝐫𝐳𝐞𝐠𝐨𝐫𝐳 𝐉𝐨́𝐳𝐞𝐟𝐨𝐰𝐬𝐤𝐢 z Technikum im. św. Józefa w Kaliszu

Wyróżnienia:

𝐊𝐚𝐣𝐚 𝐂𝐡𝐫𝐮ś𝐜𝐢𝐜𝐤𝐚 z Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej w Dynowie

𝐀𝐧𝐭𝐨𝐧𝐢 𝐉𝐚𝐫𝐞𝐤 z I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka w Kaliszu

𝐌𝐚𝐣𝐚 𝐈𝐠𝐧𝐚𝐭𝐨𝐰𝐢𝐜𝐳 z II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu

𝐆𝐚𝐛𝐫𝐢𝐞𝐥𝐚 Ł𝐮𝐜𝐳𝐚𝐤 z III LO im. Mikołaja Kopernika w Kaliszu

𝐂𝐞𝐳𝐚𝐫𝐲 𝐖𝐞𝐫𝐛𝐢ń𝐬𝐤𝐢 z II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu

𝐖𝐞𝐫𝐨𝐧𝐢𝐤𝐚 𝐁𝐮𝐫𝐜𝐳𝐲ń𝐬𝐤𝐚 z II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu

Konkurs również był częścią popularyzatorską projektu badawczego pt. „Prezydent Stanisław Wojciechowski. Jego wiek, dokonania, pamięć”, realizowanego przez Instytut Interdyscyplinarnych Badań Historycznych Uniwersytetu Kaliskiego im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. Projekt uzyskał dofinansowanie w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki „Nauka dla Społeczeństwa II” w obszarze „Humanistyka-Społeczeństwo-Tożsamość”.